De gemeente Heiloo is volop bezig om de locaties Zuiderloo en Zandzoom te (laten) ontwikkelen. De twee locaties liggen aan de zuidkant van de kern Heiloo en vormen samen de voornaamste plek waar nieuwe bouwplannen een plek kunnen krijgen. Zuiderloo heeft een oppervlakte van ca. 45 hectare en wordt globaal gezien begrensd door de Zevenhuizerlaan, de Kennemerstraatweg, de Vennewatersweg en de Westerweg. Ondanks alle bouwactiviteiten, in Zuiderloo komen ongeveer 650 woningen, grijpt de natuur toch zijn kans.
De Rugstreeppad verkent zijn nieuwe leefgebied in Zuiderloo.
Centraal in het plangebied Zuiderloo lag een kleine poel met daarin de onder de Europese Habitatrichtlijn beschermde Rugstreeppad (Epidalea calamita). In 2015, vlak voor aanvang van de uitvoeringsplannen, is deze poel illegaal gedempt en daarmee verdween de Rugstreeppad. Wel kwam de soort nog voor op verderop gelegen locaties zoals aan de Oostzijweg en langs de Vennewatersweg voorbij de spoorwegovergang. In het voorjaar van 2019 ontdekte medewerkers van Bureau Endemica, tijdens een gericht monitoringsonderzoek in opdracht van Gemeente Heiloo, dat de Rugstreeppad weer terug was in Zuiderloo. En hoe! In een laag gelegen nat stuk terrein, ten zuiden van de Krommelaan, werden ’s nachts luid roepende mannetjes gehoord. De aanwezigheid van dikkoppen (paddenvisjes) toonde aan dat ook werkelijk voortplanting plaats vond in de hier spontaan ontstane plas water.
Door middel van een paddenscherm werd voorkomen dat de jonge Rugstreeppadden het gehele bouwterrein van Zuiderloo ‘onveilig’ maakte en de bouw moest worden stilgelegd. Binnen dit afgerasterde gebied hebben vervolgens ook nog eens minimaal 17 paartjes Oeverzwaluwen (Riparia riparia) gebroed in een hoop zand. Tussen de vegetatie scharrelde Huisspitsmuizen (Crocidura russula), Bosmuizen (Apodemus sylvaticus), Veldmuizen (Microtus arvalis) en Dwergmuizen (Micromys minutus) rond. Spontane natuurontwikkeling tussen nieuwbouwhuizen dus.
De Oeverzwaluw neemt spontaan steil-wanden van zandheuvels in gebruik als broedlocatie.
In de nazomer van 2019 zijn samen met Loonbedrijf Denneman B.V. aan de noordzijde van de Krommelaan, op een voormalige paardenwei, twee paddenpoelen aangelegd. De basis van het landschap in het plangebied werd circa 4000 jaar geleden gelegd, toen het strandwallenlandschap zich vormde. Door de hogere ligging van de strandwal te midden van een moerassige omgeving is vanaf circa 2000 v. Chr. (aanvankelijk nomadische) bewoning in het plangebied geweest. Tijdens het graven van de paddenpoel zijn dan ook sporen van een akker gebruikt in de Bronstijd, gevonden. De oudste vondst van de Rugstreeppad in Nederland dateert ook uit de (late) Bronstijd. Het nieuwe leefgebied voor de Rugstreeppad ligt dus op een voor hen, waarschijnlijk, oud bekende plek. Vanwege de historische waarde is tussen beide paddenpoelen een oude grafheuvel (replica) aangelegd. Misschien gaan de Rugstreeppadden hierin wel overwinteren.
Archeologen bekijken de sporen op een akker uit de Bronstijd op de bodem van de toekomstige paddenpoel in Zuiderloo.
Nadat het nieuwe leefgebied voor de Rugstreeppad klaar was, zijn de aanwezige dieren door ons weggevangen en direct op de nieuwe plek uitgezet. Uiteraard gebeurde dit alles met een ontheffing van de Wet natuurbescherming, in lijn met het opgestelde Ecologisch Werkprotocol en is de OD-NHN hiervan op de hoogte gesteld. Naast een kleine honderd Rugstreeppadden zijn ook alle aangetroffen Gewone padden en (Bruine) kikkers verhuisd. Pas nadat alle Rugstreeppadden weggevangen zijn mag dit deel van Zuiderloo bouwrijp gemaakt worden.
Dankzij deze inspanning blijft Zuiderloo voor de Rugstreeppad behouden. Door middel van greppels is het nieuwe leefgebied verbonden met het buitengebied en kunnen de Rugstreeppadden wegtrekken, maar ook terugkeren. De komende jaren zullen de oevers rondom de poelen regelmatig gedeeltelijk kaal (open zandig) gemaakt worden zodat de Rugstreeppadden zich hier thuis blijven voelen.
Het nieuwe leefgebied in aanleg. Midden rechts de replica van een grafheuvel. Op de achtergrond wordt de tweede poel gegraven. Rechts tussen de bomen ligt de Krommelaan.
Literatuur
Witte, R.H. (2016). Stand van zaken natuurwaarden Zuiderloo (2016), Heiloo. Endemica-rapport 16-028-2. Bureau Endemica, Alkmaar.
Witte, R.H. (2017). Huidig voorkomen van de Rugstreeppad (Epidalea calamita) in het plangebied Zuiderloo, Heiloo. Endemica-rapport 1705. Bureau Endemica, Alkmaar.
Witte, R.H., (2018). Quickscan Flora en Fauna: Mariënstein te Heiloo. Bronnenonderzoek en beoordeling potentiële effecten in het kader van de Wet natuurbescherming. Rapport ER-18.09, Bureau Endemica, Alkmaar.
Witte, R.H. & J. Wondergem (2018). Voorkomen van de Rugstreeppad (Epidalea calamita) in het plangebied Zuiderloo in 2018, Heiloo. Endemica-rapport 18.24. Bureau Endemica, Alkmaar.
Witte, R.H. (2019). Ecologisch werkprotocol Zuiderloo, Heiloo Inclusief werkwijze aanleg jaarrond leefgebied Rugstreeppad (Epidalea calamita). Rapport ER-19.30, Bureau Endemica, Alkmaar.
Witte, R.H. & D.R.R. Schiebel (in prep.). Monitoring en verplaatsing van de Rugstreeppad (Epidalea calamita) in het plangebied Zuiderloo in 2019, Heiloo.
